Zbliża się czas, w którym będziemy przygotowywać się do Zmartwychwstania Jezusa.
Przed nami 40 dni Wielkiego Postu (oprócz niedziel – bo to oczywiście czas radości).
Ten okres liturgiczny w kościele przypada na taki czas, późnej zimy, kiedy to cierpliwie czekamy na pierwsze oznaki wiosny i budząca się do życia przyrodę.
Dawnej w tradycji, tuż po karnawale a przed Wielkim postem był tzw. czas oczyszczania. Ludzi robili w domach generalne porządki i pozbywano się z domów tłuszczu na cały ten czas. Wygotowywano łyżki drewniane, garnki oczyszczano popiołem. Był to również czas oczyszczania organizmu, ponieważ w domach kończyły się już zapasy żywności gromadzone na zimę i jedzenia było niewiele. Czekano na tzw. nowalijki – czyli młode warzywa, dlatego dawniej Wielki Post był czasem, gdy jedzono głównie ziemniaki, kiszoną kapustę, postny żur oraz śledzie.
Był to również czas ciszy – chowano wszystkie instrumenty muzyczne. Spotkania, które dotychczas były karnawałowo – biesiadne zastąpiono spotkaniami modlitewnymi. Były to wieczornice wielkopostne. Podczas takich spotkań sąsiedzkich i rodzinnych czytano żywoty świętych, Pismo święte, odprawiano nabożeństwa wielkopostne. Ten niedosyt duchowego przygotowania do szczególnych świąt Zmartwychwstania był spowodowany tym, że nabożeństwa były odprawiane w języku łacińskim.
Tradycją, o której już nie pamiętamy było tzw. „wybijanie półpościa”. Była to czwarta środa Wielkiego Postu to jedyny dzień, kiedy po ulicach miast i wsi biegali chłopcy hałasując drewnianymi kołatkami i terkotkami, którzy oznajmiali, ze do świąt coraz bliżej i przypominało to wiernym, że czas rozpoczynać wielkie, świąteczne porządki i przygotowania do świątecznego czasu Wielkiej Nocy.
Niedziela po „półpościu” (V niedziela Wielkiego Postu) w Kościele jest niedzielą „laetare” z łac. radować się. Najczęściej w ten dzień kapłan nakłada różowy ornat.
Kolejna niedziela jest tzw. „czarną niedzielą”. We wcześniejszych latach krzyże nie przedstawiały Chrystusa jako cierpiącego, lecz ukazywały Go jako Zwycięzcę, Zdobiono je cennymi kamieniami. V niedziela Wielkiego Postu rozpoczynała czas pasyjny, w którym liturgia słowa była związana z męką Chrystusa. By jeszcze głębiej przeżywać te tygodnie, postanowiono zasłaniać krzyże, by ukryć ich bogactwo.
Mimo, iż charakter krzyża we współczesnej sztuce sakralnej przedstawia naszego Zbawiciela już raczej jako umęczonego, to zwyczaj jego zakrywania ma wzbudzić w nas tęsknotę za naszego wyzwolenia, które ukaże się nam w liturgii Wielkiego Piątku. (W okolicach tego dnia również wysiewa się owies do świątecznych dekoracji.)
Kolejna niedziela jest już Niedzielą Palmową (zwana również Wierzbną, bądź Kwietną), która rozpoczyna nam Wielki Tydzień. Jest ona upamiętnieniem wjazdu Chrystusa do Jerozolimy. Na pamiątkę tego wydarzenia święcone są zielone gałązki zwane palmami – symbol życia i uroczyste procesje Poświęconymi palmami kropiono dom, a członek rodziny, który wrócił już do domu z poświęconą palmą i zastał domowników śpiących mógł „wychłostać” domowników oznajmiając im: „Palma bije, nie zabije! Za sześć noc WIELKANOC!”
Jak my możemy go przeżyć w naszych rodzinach z dziećmi?
- Kalendarz wielkopostny – Można wydrukować drogę wilkopostną na większym formacie (szablon do wydruku w załączniku) lub dzieci mogą same narysować (przy pomocy Rodziców zaznaczyć dni takie jak piątek, niedziela, poszczególne dni Wielkiego Tygodnia i zawiesić w domu. Przygotować na każdy dzień – np. historię jednego świętego, film albo bajka, kolorowankę. Mogą to być również fragmenty Ewangelii z dnia albo wybrane fragmenty Pisma Św. Dla dzieci starszych mogą to być np. przypowieści. Po odczytaniu historii czy fragmentu dzieci mogą pokolorować odcinek drogi, który będzie przybliżał Was do świętowania Zmartwychwstania.
- Więcej ciszy – wprowadzić czas ciszy o określonej porze, może przed posiłkiem lub przy wieczornej modlitwie rodzinnej. Można skorzystać z lekcji ciszy (pedagogika Marii Montessori – podajemy sobie dzwoneczek tak, żeby nie zadzwonił). Można również usiąść w kręgu i podawać krzyż w ciszy kontemplując, skupiając się na Jezusie, medytować i modlić się.
- Domowy Ołtarzyk – miejsce do modlitwy – tak żeby było widoczne w naszym domu. Stolik lub półeczkę przykryć fioletową serwetką, lub jakąś tkaniną (fioletowy to kolor wielkiego postu). Na ołtarzyku postawić krzyż, ikonę, świece, wodę święconą. Mogą być tam również elementy związane z dobrymi uczynkami bądź praca nad swoim charakterem, np. słoiczek dobrych uczynków.
- Modlitwa, post, jałmużna – możemy ustalić dodatkową modlitwę, albo intencję w której będziemy modlić się w tym czasie. Każdy z nas może na ołtarzyku również zostawić karteczkę z postem/ wyrzeczeniem, które będzie podejmować. Jałmużna niech będzie tym, co możemy i chcemy dać innym – tym którzy potrzebują naszej pomocy, np. każdego dnia weźmiemy z domu jedną rzecz, którą się podzielimy z innymi.
- Nabożeństwa Wielkopostne – są w tradycji Kościoła piękne nabożeństwa podczas których rozmyślamy nad męką, śmiercią i zmartwychwstaniem Jezusa. W wielu parafiach są organizowane Drogi Krzyżowe dla dzieci, a w niedzielę odśpiewywane są Gorzkie Żale.
W tym ostatnim tygodniu, dwa tygodnie wcześniej warto również przygotować wspólnie i wysłać kartki z życzeniami, które zawsze sprawiają wiele radości szczególnie samotnym i starszym.
Może także pomyśleć o dekoracjach świątecznych, które wniosą radość i wiosnę do naszych domów. Możecie razem przygotować np. grób Pański (https://laudatosi.caritas.pl/aktualnosci/stworz-w-domu-grob-panski/)
Do duchowego przeżycia Wielkiego Postu w rodzinie polecamy również
Zdrapka wielkopostna (www.zdrapkawielkopostna.pl/)
– codziennie, przez 40 dni Wielkiego Postu, pod zdrapką czekają na Ciebie zadania. Odkryj je, rozważ i wykonaj.
Wielkopostnik (www.wielkopostnik.pl/)
– dla całych rodzin (dzieci, rodziców i dziadków) do wspólnego przeżywania wielkopostnego oczekiwania
Kinga Rybarczyk, Marcin Walczak „Małe opowieści na wielkie dni” (www.maleopowiesci.pl/)
– książka dla dzieci, młodzieży i dorosłych na Triduum Paschalne. Przeprowadzi Twoją rodzinę przez Wielki Tydzień
